Michael Hann isimli bir abimiz Spandau Ballet hakkında şöyle demiş:
"I loathed Spandau Ballet first time round; I loathe them equally now. More than any other musical assembly with the possible exception of Stock Aitken and Waterman, they are Thatcherism on vinyl.
...
But the link between Spandau Ballet and Thatcherism is about more than the personal politics of Tony Hadley. It's about the emptiness of Spandau, the aspiration to do nothing more than look good in a nightclub, the happy embrace of style over substance.
...
Spandau Ballet weren't about the music, just as chrome-and-black-leather furniture wasn't really about sitting down."
Bu abiyle oturup iki bira içeyim desen sıkıntıdan ölürsün, çok net.
Duyduğum ilk Spandau Ballet şarkısı "True" idi. "Cheesy" olduğunun, "yüzeysel" olduğunun son derece farkındaydım ama şarkıya bayılmıştım. Şarkıdaki "sahte" duygusallık mükemmel bir kere! Son derece teatral. İnsanı alıp şarkıyı söyleyen adamın yerine koyuyor. Birdenbire abartılı ve coşkulu bir şekilde şarkıya eşlik etmeye başlamayan insan, oturup insanlığından şüphe etmeli. Müzikal anlamda sophisti-pop'a yakınsayan atmosferi, "Quiet Storm" özelinde bariz Motown etkisi, sözlerindeki Marvin Gaye göndermesiyle kalbimdeki yeri büyük "True"nun.
Spandau Ballet - True
Bir de "Gold" var ki "pure joy"! ("Saf neşe" yazacaktım ama olmuyor, o hissi vermiyor). Zaman zaman sevinç patlamaları yaşatıyor, yine içine alıp bambaşka bir kişiliğe büründürüyor insanı. Müzik dediğin şeyin olayı da bu zaten olm! (Michael, sana diyorum). "Cause you are... gold!" kısmında bağırmayan, saçma sapan hareketler yapmayan insan bizden değil.
Spandau Ballet - Gold
Diyeceğim odur ki her zaman "derinlikli", daima "manalı", hep "mesajlı", sürekli bir şeylerle kavgalı olamaz insan. "Yüzeysel" olana ilişkin nefretiniz beni daha da yüzeysel hale getiriyor. Bunun için size teşekkür ediyorum.
Her ne kadar power pop terimi ilk kez 1967'de Pete Townshend tarafından verilen bir röportajda The Who'nun "Pictures of Lily" şarkısının tanıtımında kullanılmış olsa da benim için ilk (ve en mükemmel) power pop şarkısı 1966 tarihli "And Your Bird Can Sing". Neden mi?
Power pop'un benim için en büyük alamet-i farikalarından biri, bir şarkıda ritim gitarla her bir akorun bir ölçünün her vuruşunda dörtlük nota süresinde çalınması. Mükemmel power pop şarkılarından olan Big Star'ın "September Girls"ü, Teenage Fanclub'ın "I Don't Want Control of You"su, "The Concept"i, "What You Do to Me"si, Television Personalities'in "If I Could Write Poetry"si hep böyle. Tabii bir şarkının power pop sayılması için bu zorunlu değil, hatta power pop şarkılarının çoğu bu özelliği sergilemiyor, ama bir şarkıda bu şekilde çalınan bir gitar varsa %99 power pop'tur.
Bu şekilde çalınan gitarın en mükemmel örneği de "And Your Bird Can Sing". Üstelik tek ölçü sektirmiyor, şarkı boyunca bir ritim gitar (John) bu şekilde çaldıkça çalıyor. Şarkıdaki gitar tonunun, sonradan power pop olarak anılacak şarkıların %90'ında kullanılan tonun birebir aynısı olması da cabası. Genel sound da aynı şekilde. Tam anlamıyla bir "genre-defining song" yani. Gençler her zaman olduğu gibi yine zamanın ötesinde takılıyor.
Üstelik dünya üzerindeki en güzel gitar solosu da bu şarkıda. Soloyu iki gitar (Paul ve George) birlikte armonik bir şekilde çalıyor ve bu şekilde gitar çalacak olan Southern rock, hard rock ve heavy metal gruplarına yol açıyor.
The Beatles - And Your Bird Can Sing
Ayrıca yıllardır telefon zilim olarak bunu kullandığımdan ne zaman çalmaya başlasa hemen telefonuma bakıyorum, Pavlov'un iti olmuşum.
Neil Young'ın hem melodik hem armonik hem de enstrüman kullanımı açısından çok daha zengin şarkıları var ama bu şarkının basitliğinin verdiği o güzellik, su gibi akıp gitmesi bambaşka.
Rick James ve Neil Young'ın bir dönem aynı grupta çaldığı ne zaman yeniden aklıma gelse benim mind = blown. Üstelik Motown Records label'ı altında. Bu da yetmezmiş gibi grupta Bruce Palmer da var.
Şöyle ki, James Johnson isimli Buffalo, New Yorklu bir genç, 1960ların başında henüz 15 yaşındayken asker olacam diye tutturup gidip ABD Donanması'na yazılıyor. 1964 Ağustos'unda, 16 yaşındayken aktif göreve çağrılıyor ama birdenbire üç buçuk vaziyetlerine girip Kanada'ya kaçıyor. Başına dert almayı pek seven küçük James, bir gün Toronto'da sokakta birileriyle kavga ederken tam çok pis dayak yemek üzereyken Levon Helm ve Garth Hudson tarafından kurtarılıyor. Dünya ne kadar da küçük. Levon Helm ve Garth Hudson, birkaç sene sonra efsanevi The Band'in belkemiği olacak iki müzisyen. O dönemlerde ise Levon and the Hawks isimli bir grupları var.
Levon ve Garth, küçük James kendine gelsin diye onu bir bara götürüyor. Barda çalan grubu beğenen James, kendini sahneye atıp şakımaya başlıyor. Grup da "Vay amk, iyi söylüyor la bu!" demek suretiyle küçük James'i aralarına katılmaya davet ediyor. Bizim James de asker kaçağı falan ama sözüm ona denizci ya, grubun adını The Sailorboys olarak değiştiriyorlar. Ya ben neyse...
O bar benim bu pub senin çalarlarken bizim James boş durmuyor, Toronta'da kendine müzisyenlerden oluşan bir çevre de ediniyor. Bu müzisyenlerden biri olan Shirley Matthews, James Johnson'ın asker kaçağı olduğunu öğrenince, "Evladım sen salak mısın? Gerçek adını kullanma, yakalanacaksın. Değiştir şu adını," diyerek Ricky James Matthews adını öneriyor (Ricky Matthews, kadının yakın zamanda ölen kuzeninin adıymış falan filan). O günden sonra James Johnson, oluyor sana Rick James. The Sailorboys da adını The Mynah Birds olarak değiştiriyor.
1964'ün sonunda grup Columbia Records için bir 45lik kaydediyor, 1965'in başlarında yayımlanan 45'lik ses getirmiyor. Kısa bir süre sonra The Mynah Birds'ün basçısı, Jack London & the Sparrows isimli bir gruba gidiyor, onların basçısı olan Bruce Palmer da The Mynah Birds'ün yolunu tutuyor.
The Mynah Birds, 1966'nın başlarında bir şekilde Motown Records'la önce bir 45'lik, ardından da bir albüm kaydetmek için sözleşme yapıyor. O arada grupta değişiklikler yapmak istiyorlar, bazı üyeler çıkıp yerine yenileri geliyor. O yenilerden biri de Bruce Palmer'ın çok yakından olmasa da tanıdığı yerel bir müzisyen. Adı da Neil Young. Allah'ın işine bak.
The Mynah Birds'ün ilk 45'liği olarak "I've Got You in My Soul" isimli bir şarkı düşünülüyor. Ancak birisi bunlara diyor ki, "Olm bu yaptığınız şarkı Them'in 'Little Girl'ünün aynısı!" Buna "Hassiktir!" diye cevap veren grup üyeleri, şarkıyı kaydetmekten vazgeçip "It's My Time"ı kaydediyor.
45'lik tam yayımlanmak üzereyken grup üyeleri menajerlerini kovuyor çünkü Motown'ın yolladığı avansı çatır çutur yemiş adam. Kovulunca hırs yapan menajer, Rick James'in asker kaçağı olduğunu Motown'a ispikliyor. Zavallı Rick yakalanıp hapse atılıyor, 45'lik yayımlanamıyor, albüm planları da rafa kalkıyor. Neil Young ve Bruce Palmer kendilerini yollara vurup Los Angeles'a gidiyorlar ve yanlarına üç kişi daha alıp Buffalo Springfield'ı kuruyorlar. Gerisini biliyorsunuz, gelsin Crosby, Stills, Nash & Young'lar, gitsin Crazy Horse'lar. Tey tey. Rick James de bundan 10 sene kadar sonra yeniden Motown'la anlaşıp bir funk efsanesine dönüşüyor. Müzik cahillerinin MC Hammer'ın "U Can't Touch This"inde sample'landığı için tanıdığı "Super Freak"i yapıyor falan filan.
"It's My Time" ise kaydedildikten tam 40 sene sonra, 2006'da, The Complete Motown Singles, Vol. 6: 1966 vesilesiyle ilk kez biz faniler tarafından duyuluyor.
The Mynah Birds - It's My Time
Bu da böyle bir anımdır, arkadaşlar. Evet, ben de oradaydım.
Bir not olarak da şunu ekleyeyim: The Cure'un "Boys Don't Cry"ında şarkıya kişiliğini kazandıran senkoplu bir davul atağı vardır. İşte o davul atağının hatta atağa eşlik eden akor değişiminin aynısı, belki de daha güzeli 15 yıl kadar önce kaydedilmiş bu şarkıda da var. O tip bir davul atağına 1966'dan önce kaydedilmiş hiçbir şarkıda denk gelmiş değilim. O nedenle buradan grubun davulcusu Rickman Mason'a da selam ederim.
Biliyorum, "Denny Laine" değil "Penny Lane" olacak ama birkaç saat önce Denny Laine hayatını kaybetmiş. Ben gerçekten de zaman zaman "Penny Lane"i mırıldanırken Denny Laine şeklinde söyler, kendi kendime eğlenirdim (eğlence anlayışım mükemmeldir). Ölüm haberini alır almaz şarkı zihnimde yine bu şekilde dönmeye başladı.
The Beatles - Penny Lane (1967)
Çoğunuz "Denny Laine kim la?" diyecek, biliyorum. Çok da sikimde değil, biliyonuz mu? Biliyorsunuzdur muhtemelen, ben böyle uyuz bir insan olduğum için sizi genelde sikime takmadığımın farkındasınızdır. Neyse, büyüklük yine bende kalsın, size Denny Laine kimdir anlatayım.
Denny Laine, 1944 yılının yağmurlu bir 29 Ekim gününde (ooo 29 Ekim) İngiltere'nin Birmingham... ay neyse, bu kadar ayrıntılı merak ediyorsanız gidip Wikipedia'dan falan okuyun kanka ya, beni uğraştırmayın. Ben ilgili olduğum kısmını anlatayım.
Denny Laine'in sesini muhtemelen ilk kez Wings'in (bilmeyen cahiller varsa söyleyeyim, Paul McCartney'in Beatles'tan sonraki ikinci ve son grubu) "Time to Hide"ında duydum. Her ne kadar Wings şarkılarının tamamına yakını Paul tarafından yazılmış olsa da Denny böyle birkaç şarkı yazınca "Hadi bunu da kaydedek," demiştir Paul. Bu da o şarkılardan biri. Öyle çok mükemmel bir şey değil ama güzel güzel akan tatlı bir şarkı.
Wings - Time to Hide [Live] (1976)
Sonra, 2000lerin başı olsa gerek, bu Denny Laine kimdir diye bakınca vokalini yaptığı şarkılar arasında en meşhurunun The Moody Blues'un "Go Now"ı olduğunu keşfettim. "Go Now" aslında Bessie Banks'in Ocak 1964'te 45lik olarak yayımladığı bir şarkı. Denny Laine'in de kurucularından olduğu ve gitar çalıp şakıdığı The Moody Blues, şarkıyı hiç vakit kaybetmeden 1964'ün Kasım ayında bir single olarak yayımlıyor ve Birleşik Krallık listelerinde Ocak 1965'te 1 numaraya kadar yükselerek ilk büyük hitini elde ediyor. The Moody Blues, Denny Laine'li kadrosuyla 1965'te The Magnificent Moodies adlı albümü yayımlıyor, 1966'da ise Denny Laine gruptan ayrılıp vokalistliğini ve gitaristliğini üstlendiği Electric String Band adlı bir grup kuruyor. Grup herhangi bir başarı elde edemese de aslında Jeff Lynne'in Electric Light Orchestra'sının sound'unu önceleyen bir sound'a sahip. Bu bağlamda nispeten önemli bir grup sayılabilir, ki grubun diğer gitaristi Trevor Burton, daha sonra Electric Light Orchestra'ya dönüşecek olan The Move'un da gitaristi (sonradan grubun bir üyesiyle kavga edip gruptan ayrılıyor ve ELO'da yer almıyor). Neyse, yine gereksiz ayrıntılara girdim.
The Moody Blues - Go Now (1964)
Bessie Banks - Go Now (1964)
Denny Laine, Electric String Band üyesi olduğu dönemde solo olarak iki 45lik de yayımlıyor ama ikisi de herhangi bir başarı elde edemiyor. Fakat bu şarkılardan biri olan "Say You Don't Mind", eski The Zombies vokalisti Colin Blunstone tarafından 1972'de 45lik olarak yayımlanıp Birleşik Krallık listelerinde ilk 20'ye girmeyi başarıyor. Bu şarkıyı çok severim ve bir Denny Laine bestesi olduğunu epey yakın bir zamanda öğrendim/fark ettim.
Denny Laine - Say You Don't Mind (1967)
Colin Blunstone - Say You Don't Mind [Live - mükemmel performans] (1972)
Denny Laine Electric String Band'i de terk ettikten sonra iki grupta daha çalıyor (Denny böyle sürekli grup değiştirip duruyor, biraz uyumsuz bir adam mı ne?), birinde Cream'in Ginger Baker'ı da var. 1971'de ise Paul ve Linda McCartney'le birlikte Wings'i kuruyor. 1980 yılına kadar da dağılana dek Wings'de çalmaya devam ediyor. O arada 1973'te Ahh...Laine ve 1976'da bir Buddy Holly tribute albümü olan Holly Days'i solo albümler olarak yayımlıyor (aslında Holly Days'i bir Wings albümü saymak mümkün çünkü kadro Denny, Paul ve Linda'dan oluşuyor, prodüktör de Paul). Wings döneminde "Time to Hide" ve "Again and Again and Again" isimli şarkıları tek başına yazıp söylüyor, Band on the Run ve London Town albümlerindeki bazı şarkıları, ayrıca Wings'in Birleşik Krallık'taki en büyük hiti "Mull of Kintyre"ı Paul'la birlikte yazıyor, ve Paul'un yazdığı bazı şarkıların vokalinde yer alıyor (evet, "ve" bağlacından önce virgül kullandım, Urfa'da Oxford olmasa da Oxford bizim ikinci memleketimiz, Türkçenin bazı sözde kurallarını ve TDK'yi takmıyorum kanka).
Wings - Again and Again and Again (1979)
Wings - Mull of Kintyre (1977)
1980'de Wings dağıldıktan sonra solo albümler yayımlamaya başlıyor, Tug of War ve Pipes of Peace albümlerinde de Paul'la çalışıyor. Şimdi ölünün arkasından konuşmak gibi olmasın ama solo kariyerinde yayımladığı albümler pek dişe dokunur işler değil. 1990lardan itibaren epey gereksiz ve hatta kötü cover albümleri, canlı albümler falan da yayımlıyor. Böyle yazınca adamı kötülemiş gibi oldum ama hayır, ben Denny Laine'i severim. Biraz loser'dır, biraz şanssızdır, hep geri planda kalmıştır, falandır filandır ama rakı masasında candır. "Say You Don't Mind"ı yazmış olması bile ona büyük saygı duymaya yeter.
Kendisini "Since you gotta go, oh you'd better go now, go now, go now!" diyerek uğurluyor ve anısını kalbimde yaşatmaya devam edeceğime söz veriyorum. Görüşürüz Denny!
Wire, 1977'de yayımladığı ilk albümü Pink Flag'le "art punk" janrını tanımlayıp yaratan gruplardan biri (bu bağlamda yanına Television ve Talking Heads eklenebilir), ama ben dinlediğim Wire albümleri arasında en çok 1978 tarihli Chairs Missing'i beğeniyorum. Favori Wire şarkım ise şüphesiz, punk/post-punk'tan ziyade bir power pop şarkısı gibi tınlayan "Outdoor Miner".
Şarkının ticari potansiyelinin farkına varan EMI, bunu bir 45lik olarak yayımlamaya karar veriyor fakat şarkıyı fazla kısa (1:45) buluyor. Bunun üzerine grup, bir kıta ve nakarat bölümü daha ekleyerek şarkıyı uzatıp üstüne bir de grubun prodüktörü Mike Thorne'un piyano solosunu ekleştiriyor. Böylece ortaya daha da "pop" tınlayan 2 dakika 51 saniyelik bir versiyon ortaya çıkıyor. Ben yine de 1:45'lik orijinal versiyonu daha çok seviyorum.
Ha bu arada 45lik, Birleşik Krallık listelerinde ancak 51. sıraya kadar yükselebiliyor. Aslında 45liğin satışları daha yüksek bir sırayı hak ettiriyor ancak Britanya Pazar Araştırması Bürosu'nun bir iddiası var: EMI, şarkıyı listelerde yukarı doğru ittirip gruba medyada daha fazla yer açmak (özellikle Top of the Pops'a çıkmalarını sağlamak) için personeline 45liği çeşitli müzik dükkanlarından toplu olarak satın aldırdı, diyorlar. Bu nedenle söz konusu hafta içerisindeki hiçbir satış istatistiklere eklenmiyor.
Olsun varsın listelerde hiç yükselmesin, önemli değil. Şarkı bir "gizli klasik" olarak gönüllerdeki yerini alıyor.
Gece gece yine Eurovision'a dalmıştım ki aklıma Eurovision'a gönderdiğimiz son müzisyen olan Can Bonomo düştü. Kendisinin Eurovision şarkısını uzun zamandır dinlemiyordum, şimdi dinleyince ne kadar da acayip (iyi anlamda) bir şarkı olduğunun farkına vardım!
Şarkı bir Harmandalı zeybeği gibi başlıyor. Yaklaşık 14-15 saniyelik bu girişin ardından birdenbire funky bir klezmere geçiş yapıyoruz. 18-19 saniye de öyle takıldıktan sonra ilk kıtayla birlikte güzel bir pop havasına bürünüyor şarkı. Kıtadan hemen nakarata geçilmiyor, araya bir bridge (siz Türkler köprü mü diyor?) giriyor, o ise oyun havası tadında! Nakaratla birlikte yeniden funky klezmere geri dönüyoruz. Yeniden kıtaya geçtikten sonra bu sefer köprüyü atlayıp (pun intended) doğrudan nakarata sıçrıyoruz (sebebi muhtemelen Eurovision'daki 3 dakika sınırı). Nakaratın bu tekrarından sonra ise Can utanmamış araya bir de middle eight sokuşturmuş! (Aslında sekiz değil de yedi ölçüye sahip olduğu için "middle seven" diye bir isim de uydurabiliriz buna). Middle eight kısmındaki ilk iki ölçü yine zeybek teması üzerinde yürüyor, üçüncü ölçüden itibaren ise veriyor gerilimi Bonomo, şarkıyı yükseltiyor yükseltiyor ve yine nakaratı patlatıyor. Nakaratın sonunda da "hayde!"siyle veriyor iyice coşkuyu. Kapanışı da artık iyice disco'ya dönüşmüş funky klezmerimizle yapıyoruz. Bütün bunlar olurken de şarkının sözleri bildiğin sarhoş denizci temasını işleyerek İrlanda'ya(?) selam gönderiyor. Yarışmayı yedinci olarak tamamlayan Türkiye de Eurovision sayfasını bir Sefarad Yahudisiyle şimdilik kapatmış oluyor.
Bir Eurovision şarkısı için epey kompleks bir yapı. Middle eight'li şarkıları ise zaten ayrı severim, son 30-40 yıldır da çok popüler olmuş şarkılarda pek rastlanan bir şey değil. Şimdi meraklandım, bu adamın diğer şarkıları nasıl acaba?
Eski Byrd'lerden Gene Clark'ın No Other albümünü ilk kez dinliyorum ve "Bu zamana kadar nerede ne yapıyordun, Tolga?!" diyerek kendime küfrediyorum. Zaman zaman psychedelic/progressive tonlar da içeren enfes bir folk rock/country rock albümü.
Albüm, 1974 Eylül'ünde yayımlandığında büyük bir ticari fiyasko olmuş ve aynı zamanda eleştirmenler tarafından da ya görmezden gelinmiş ya yerilmiş. O kadar ki, albümü yayımlayan plak şirketi Asylum Records hiç promosyon yapmamış ve 1976'da albümü katalogundan silmiş. Albümün "başarısızlığı" Gene Clark'ı yerle yeksan etmiş.
Onlarca yıl sonra yeniden yayımlanan albüm 2000lerde baştacı edilir olmuş, hatta "gelmiş geçmiş en iyi" albümlerden biri ilan edilmiş. Değerini zamanında bilecektiniz dostum...
Albümü ilk dinleyişimde beni alıp götüren şarkı ise Gene Clark'ın Doug Dillard ile birlikte kokain kafasıyla yazdığı rivayet edilen "Lady of the North" oldu.
John dertlere dalmış depresyonuyla boğuşurken oturup dört mezürden mürekkep bir melodi yazıyor, üstüne de aşırı hüzünlü sözler döşüyor: "In the place where I was born / No one cared, no one cared / And the name that I was born / No one cared, no one cared."
Sonra Paul'a gidip diyor ki, "Hacı abi, ben şöyle bir şey yazdım da ne yaparım ne ederim bilemiyorum bununla." Paul dinliyor ve ardından, "La ben de Ringo için bir nakarat yazdıydım, bu senin melodinin arkasından çok iyi gider, ama sözleri değiştirek, çocuk şarkısı yapak." "He ya," diyor John, "yapak tabii."
Sonra hüzüne bulanmış bu melodi, birdenbire dünyanın en neşeli melodilerinden biri oluveriyor. Ya abicim, siz nasıl iki dehasınız?
Şarkının son hâlinde dünya popüler müzik tarihindeki ilk sample kullanımının gerçekleştiğini de es geçmeyelim. 1:07-1:13 arasındaki bando müziği "Le rêve passe" isimli Fransız marşının eski kayıtlarından birinden alınıp şarkının ortasına yerleştiriverilmiş.
